ატოპიური დერმატიტი, ასევე ცნობილი როგორც ეგზემა, ქრონიკული, მორეციდივე, ანთებითი კანის დაავადებაა, რომელიც ხასიათდება ძლიერი ქავილით, კანის სიმშრალით და ტიპიური ლოკალიზაციის გამონაყარით. ეს დაავადება ხშირად ასოცირდება სხვა ატოპიურ დაავადებებთან, როგორიცაა ასთმა, ალერგიული რინიტი და კვებითი ალერგია. ატოპიური დერმატიტის განვითარებაში როლს თამაშობს როგორც გენეტიკური, ასევე გარემო ფაქტორები.
გამომწვევი მიზეზები და რისკ-ფაქტორები:

გენეტიკური წინასწარგანწყობა: ატოპიური დერმატიტის განვითარების რისკი მაღალია იმ პირებში, რომელთა ოჯახის წევრებსაც აქვთ ეს დაავადება ან სხვა ატოპიური დაავადებები. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ფილაგრინის გენის მუტაციები, რომელიც პასუხისმგებელია კანის ბარიერული ფუნქციის შენარჩუნებაზე.
იმუნური სისტემის დისრეგულაცია: ატოპიური დერმატიტის დროს აღინიშნება იმუნური პასუხის დისბალანსი, რაც ვლინდება T-ჰელპერების (Th2) ტიპის უჯრედების აქტივაციით და ანთებითი ციტოკინების (მაგ. IL-4, IL-5, IL-13) ჭარბი პროდუქციით.
კანის ბარიერული ფუნქციის დარღვევა: ატოპიური დერმატიტის მქონე პირებს აქვთ კანის ბარიერის დეფექტი, რაც იწვევს ტრანსეპიდერმული წყლის ჭარბ კარგვას, კანის სიმშრალეს და ალერგენების, ირიტანტების და მიკროორგანიზმების შეღწევადობის გაზრდას.
გარემო ფაქტორები: ალერგენები (მაგ. ოთახის მტვრის ტკიპა, ცხოველის ბეწვი, მცენარის მტვერი), ირიტანტები (მაგ. საპონი, სარეცხი საშუალებები, სინთეზური ქსოვილები), კლიმატური პირობები (მაგ. ცივი და მშრალი ჰაერი), ინფექციები (მაგ. ოქროსფერი სტაფილოკოკი), სტრესი - ამ ფაქტორებმა შეიძლება გააუარესოს ატოპიური დერმატიტის მიმდინარეობა.

სიმპტომები:

ქავილი: ატოპიური დერმატიტის ყველაზე დამახასიათებელი და შემაწუხებელი სიმპტომია. ქავილი შეიძლება იყოს იმდენად ინტენსიური, რომ არღვევდეს ძილს და ყოველდღიურ აქტივობას.
კანის სიმშრალე: კანი ხდება უხეში, აქერცლილი და დაჭიმული.
გამონაყარი: გამონაყარის ლოკალიზაცია და მორფოლოგია დამოკიდებულია ასაკზე. ჩვილებსა და მცირეწლოვან ბავშვებში გამონაყარი ძირითადად ლოყებზე, შუბლზე, თავის თმიან ნაწილზე და კიდურების მომხრელ ზედაპირებზეა. მოზრდილებში გამონაყარი ხშირად ლოკალიზდება იდაყვის და მუხლქვეშა ფოსოებში, მაჯებზე, კისერზე, სახეზე. გამონაყარი შეიძლება იყოს ერითემატოზული (წითელი), პაპულოზური (კვანძოვანი), ვეზიკულური (ბუშტუკოვანი), ექსუდაციური (სველი) და დაფარული ქერქებით.
ლიქენიფიკაცია: ქრონიკული ქავილის და ხშირი ფხანის შედეგად კანი სქელდება, უხეშდება და ნახეთქები უჩნდება.

დიაგნოსტიკა:
ატოპიური დერმატიტის დიაგნოსტიკა ძირითადად ემყარება კლინიკურ სურათს, ანამნეზს და დამახასიათებელი სიმპტომების შეფასებას. არ არსებობს სპეციფიკური ლაბორატორიული ტესტი, რომელიც დაადასტურებდა დიაგნოზს. ზოგიერთ შემთხვევაში, დიფერენციული დიაგნოსტიკის მიზნით, შეიძლება ჩატარდეს კანის ბიოფსია, ალერგიული ტესტები (პრიკ-ტესტი, აპლიკაციური ტესტი, სისხლში სპეციფიკური IgE-ს განსაზღვრა).
მკურნალობა:
ატოპიური დერმატიტის მკურნალობა კომპლექსურია და მიზნად ისახავს სიმპტომების კონტროლს, გამწვავებების პრევენციას და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებას.